Welcome to the new version of CaltechAUTHORS. Login is currently restricted to library staff. If you notice any issues, please email coda@library.caltech.edu
Published December 1980 | Published
Report Open

Gasparino Barizza's treatise on imitation

Abstract

Barzizza's treatise on imitation is the only theoretical treatment of the subject for the century between the death of Petrarch and the dispute between Poliziano and Cortesi. It shows the nuts and bolts of imitative technique and thus casts light on the earliest educational training of Renaissance men of letters. It provides a particularly clear example of how metaphors for imitation determine the theoretical position of the author. The text has never been published before and is here reproduced in an appendix.

Additional Information

Appendix. A: Milan, Ambros. Z 55 sup., ff. 4-11; begins at 21.22. H: London, British Library, Harley 5238, ff. 108v-112v. M: Venice, Marc. lat. XI 34 (4354), ff. 27v-30. 20 R: Florence, Biblioteca Riccardiana 779, ff. 210-212; begins at 21.22. The apparatus is selective. I do not record any orthographical variants, some differences in word order, most omissions of a word or two, any variations in tense or mood, and a few other insignificant variants (e.g., "vel" for "aut"). After much hesitation I have decided to follow the conventions of classical orthography. I observe the modern typographical distinction between ~ and~. The punctuation is my own. De imitatione Imitatio sumitur vel fit quattuor modis, videlicet, addendo, subtrahendo, transferendo, et immutando. Addendo quando est aliqua Ciceronis vel alterius brevis oratio, debemus eam amplificare. Subtrahendo quando aliqua oratio est prolixa, et tunc debemus reducere 5 ipsam ad brevitatem. Transferendo quando id quod antepositum est postponimus. Immutando vero fit quattuor modis, videlicet: aut in eadem re J ut si puta Cicero vel alius defendit aliquod crimen ambitus, possum in eadem re imitari; aut in simili, ut siquis accuset aliquem de pecuniis repetundis, et ego accusabo ipsum de crimine ambitus, quia similis est; aut 10 a communi, ut siquis laudat unum a prudentia, et ego laudabo eum a 1 sumiturl finitur H 4 oratiol dictio M 9 similis scripsi idem H id M 6 aut scripsi ut H ne M 21 temperantia; aut per contrarium, ut siquis laudat unum, et ego vituperabo ipsum. Et nota quod imitatio non debet esse contexta longa alterius oratione atque sententia--et maxime quando eodem ordine sequimur--et potest sumi ex pluribus auctoribus et locis dummodo filum sit aequaliter 5 contextum. Nota quod amplificatio aut additamentum fit quando tibi praeposita una ratio est, videlicet, in epistola componenda, aut in libris omnium sapientium sententiam ipsorum eligere si volueris, ut verbi gratia: Tullius aut unus alter tractat de bello, imitaberis illum per alia verba et per 10 supposita et apposita, aut in eo bello commemorabis antiquos nostros per exempla, aut per similitudinem, aut per colores rhetoricos. Nota autem si de bello nobis committitur, debemus nos extendere super illud nostro intellectu quid cadat ad propositum belli. Item si tibi quattuor causae committentur aut plures, pro quacumque causa sibi materiam adiungas ad 15 propositum aptam, et sic facies per singulam quamque usque adeo tuam orationem, aut epistolam, aut sermonem brevem aut longissimum attrahere per illas causas singulas volueris. Nota quod ad omne tuum initium omnium rerum, aut per epistolas, aut orationes, semper assume tibi bonam sententiam, si volueris id quod 20 sequitur, videatur semper totum bonum et unaquaque sententia contextum. Nota de imitatione per alium modum et maxime secundum Senecam. Dicit Seneca ad Lucilium quod imitatio non debet esse echo,1 id est; quando 8 eligere] allegare M 10 commemorabis] connumerabis M 13 quid scripsi qui quidem HM 14 sibil si H 16 longum contrahere M 17 illas causas ~. H post volueris add. Nota de imitatione per alium modum et malum [sic] M 20 unaquaque] una quasi H 21 et maxime~. H 22 volumus imitari, non debemus accipere recte litteram sicut stat in illo libro in quo volumus imitari, sed debemus mutare verba et sententias ita quod non videantur esse ilIa eadem verba quae sunt in ipso libro. Istud facile poterimus accipiendo imitationem e contrario, id est, mutare 5 sententiam per contrarium illius quam imitari volumus, ut si Cicero quem imitari vellemus eximie laudaret aliquem, possemus ilIum maxime vituperare. Item non debemus imitari totam unam epistolam, etiam dico si mutaremus verba quae cito cognoscerentur. Sed debemus accipere modicum in una epistola vel oratione, et modicum in alia et sic possumus complere nos tram 10 epistolam vel orationem, transmutando tamen verba. Possemus tamen accipere duo vel quattuor verba in principio alicuius epistolae vel orationis quam vellemus imitari, sed non plura, quia principia orationum vel epistolarum sunt notiora aliis partibus orationis vel epistolae. Item si ilIa latinitas quam vellemus imitari esset in nominativo 15 casu, debemus ponere et transmutare in alio casu dummodo posset transmutari. Item si esset in numero singulari, possemus transmutare in numero plurali. Item quando imitamur, debemus respicere si ilIa verba et illae sententiae quas inveniremus in libris auctorum decerent illos ad quos 20 scriberemus, quia sicut eadem vestis non decet omnes, ita nec eadem oratio, nam nec unum rusticum nec unum carpentarium deceret habere vestem more iudicis, ita nec eadem oratio quae scriberetur ad iudicem deceret scribi ad carpentarium. 4 post facile add. facere A 7 Item] licet H mutaremus] imitaremur H imitarentur M 8 quae] quia Ali 20 cf. Petrarch. Fam. 2.22.16-17 23 Item nota quod a conclusionibus adversariorum nostrorum possemus exordiri in nostris orationibus vel epistolis. Qui vult imitari Ciceronem non relinquat. Nota quod imitatio a quinque potest accipi similitudinibus vel per 5 quinque similitudines habetur. Prima similitudo habetur ab apibus, a quibus componitur mel. Sicut enim apes in prato florenti et floribus pleno vadunt, flores candidiores et electiores sugunt, et extrahunt mel, ita et nos volentes imitari, quando libros oratorum et poetarum et imprimis Ciceronis nostri legimus, electiora dicta imitari debemus, et sicut ipsae 10 apes non auferunt ipsos flores secum sed tantum id quod pot est a floribus accipi, scilicet mel, ita et nos non accipiamus dicta oratorum et poetarum quos imitari volumus recte secundum litteram, sed imitemur ita ut non videamur ipsa furari. Secunda similitudo habetur ab alimentis. Nam quantacumque alimenta 15 in specie sua in stomacho sunt conservata et non digesta sunt oneri. Ita si volentes imitari accipimus et furamur dicta aliorum, non imitando sed scribendo et accipiendo litteram sicut stat in ipsis oratoribus, talis imitatio oneri est et dedecori. Nam si venirent illi a quibus extraxissemus dicta sua, ex quibus composuissemus orationem vel epistolam 20 et acciperent quae sua essent, nihil in papiro scriptum relinqueretur. Tertia similitudo accipitur a parentibus. Nam licet aliqui filii sint omnino similes patri vel matri et in eis appareant aliqua signa 2 cf. Ad Her. 1.10, Cic., Inv. 1.25, Quint. 4.1.54 3 ante Qui add. Quid dicere contingit R 4 quinque scripsi quattuor AHMR 5 quinque scripsi quattuor AHMR 6 componitur] contrahitur H 7 sugunt] quaerunt R 8 oratorum] auctorum M 17 orationibus A auctoribus M 20 cf. ~. 4.5, Hor., ~. 1.3.15-20 21 accipitur] fit M 24 ipsorum parentum ex quibus cognoscuntur quorum filii sint, et tamen non sunt illi, puta filius non est pater suus licet ei assimuletur. Ita bona imitatio debet esse et accipi ita ut stilus et eloquentia videatur assimulari Ciceroni vel alio oratori, et tamen non esse debet eadem in 5 verbis. Sed bene debet esse aliqua signa, puta aliquae sententiae, aliqua pulchra dispositio verborum et aliorum quae ~equiruntur in arte. Quarta similitudo est quae assimulatur echo, id est, reflexioni vocis, et non est bona similitudo, exempli gratia, si aliquis emittat sonum magnum et vox reflectatur ad aliam partem et audiatur, cognoscitur esse 10 eadem quae ab ore clamantis emissa est. Sed qui vult imitari non debet id agere ut eadem verba videantur esse sua quae ab aliis accepit. Quinta similitudo bona est et accipitur a clamore multorum insimul congregatorum. Si in aliquo loco sit multitudo hominum alte loquentium diversa et aliquis aliquantulum dis tans ab illo loco sit qui auscultet, 15 audiet quandam vocem unitam, et nihil intelliget, nec cognoscet qui sint qui loquantur, nec quid. Si ergo volumus per hanc similitudinem imitari, capiamus imitando tam multa dicta oratorum, ita ut non videantur proprie esse eadem que ab illis oratoribus dicta sunt, sed nostra et temperata. Notandum ergo est quod bona imitatio fit quattuor modis. Primo ab 20 eadem re, aut numero aut individuo. Numero, ut aliquis defendit Horatium 1 quibus ~. AR 2 eil et M eis eis [sicl R 3 accipitur R ita ••• videatur ~. R 4 in verbis eisdem AR 6 pulchra] puta A dispositio] disputatio R post et add. dispositio R 9 reflectiva R et om. R 11 aliis] alia persona R 12 accipitur ~. H post a add. causa H 13 multitudo] similitudo HM post loquentium add. omnium HM 15 unicam R 17 tam] tantum] AR tum H 18 sed ••• temperata] et viam temperatam R post temperata add. Alia imitationis praecepta M 19 fit ••• modis] quattuor modis potest haberi HM 20 Ita punxit A. aut numero, aut individuo numero, ut HMR 25 et bene dixit, ita ego imitando ipsum defendam Petrum. Ab individuo, ut laudavit aliquis Scipionem, ego laudabo Petrum, puta imitando eandem materiam et eandem sententiam, sed mutatis tamen verbis et diligenter temperatis, ut si aliquis de iure civili in laude orationem habuerit, tu in 5 alio loco et in alio conventu facilius de eodem iure poteris laudem habere ab ilIa imitatione, dieo imitando alia et non aecipiendo eadem verba. Seeundo a simili, ut aliquis laudaverit ius civile, et ego ius canonicum laudabo, quia magnam similitudinem habet unum cum altero. Tertio a re diversa, puta iste laudaverit imperatorem aliquem strenuum in bello, tu per 10 imitationem assumes laudes dealiquo praetore in civitate integerrimo in futuris agendis. Quarto a contrario, et dico quod haec est optima imitatio. Siquis vituperaverit aliquem de iniustitia, possum per eontrarium imitando laudare alium ab aequitate. Omnis bona imitatio fit aut addendo, aut subtrahendo, aut 15 commutando sive transferendo, aut novando. Addendo ut si invenirem aliquam brevem latinitatem in Cicerone vel in alio aliquo libro, adiungam ei aliqua verba ex quibus videbitur ilIa latinitas aliam aecipere formam et diversam a prima. Exemplum. Si ponatur quod Cicero dixerit, "Scite hoc inquit Brutus," addam et dicam, lIScite enim ac eleganter hoc inquit ille vir 20 noster Brutus." Ecce quomodo videtur habere diversam formam a prima, et hoc potest probari hac similitudine. Aliquis pictor pinxit figuram hominis 1 ut] ita M.Q!!!. H 2 Petrum] al'ium quempiam AR 3 sed om. R 6 illa] alio M alia] verba liM 7 post ut add. si AR -g iste] aliquis Mille R 10 assumes] aceipias M 13 post aequitate add. Notantur etiam quaedam de imitatione A Nota etiam alia de imitatione H Notandum est etiam de alia imitatione M 14 aut subtrahendo, aut commutando om. A detrahendo R aut commutando .Q!!!. R 15 sive] aut AMR n;;ando] permutando A 16 post brevem add. locutionem sive A aliquo libro] docto oratore M 26 absque manu dextra vel sinistra, accipiam ego pennellum et adiungam manum dextram vel sinistram, et etiam pingam sibi cornua in capite. Vide quomodo videtur ista figura multum diversa a prima. Subtrahendo autem leviter cognoscitur per contrarium supradictorum. Commutando fit mutando verba, 5 scilicet de uno verba in aliud, aut numerum in alium numerum, puta singularem in pluralem, vel e converso, aut unum casum in alium, puta nominativum in genitivum, et sic de ceteris, aut fit transferendo ordinem verborum, scilicet praeponere quae postposita sunt, et sic de aliis. Novando fit ut si diceretur, "Tu semper fecisti satis amicis," dicam ego 10 novando verbum, "Tu semper satisfecisti amicis," et iste modus maxime fit per compositionem. Nota quod idem posset dici de sententiis mutando sicut supradictum est de verbis. Voco verbum quamlibet partem orationis. Si autem queramus quos oratores et poetas debeamus imitari, audiamus Quintilianum, cuius 15 proprie haec verba sunt, "lubeo te potius Ciceronem quam Livium imitari, et potius Livium quam Sallustium.,,2 Nota aliud quod tot sunt species imitationis quot sunt partes ex quibus componitur oratio. Nam si voluero imitari inventionem, videbo quomodo fecit Cicero ubi de inventione scripsit et composuit orationes 20 suas. 8i voluero imitari dispositionem, videbo quomodo Cicero dispositione usus est, et sic dico de aliis. Sed de memoria hoc non dico, quia non potest haec dari in scripto. 3 videntur M figural signa M detrahendo AR 4 commutando] transferendo AR 6 unum] mutando HM alium] casum HM 7 transierendo] commutando HM 8 scilicet praeponere] si praeponam R 9 Novando] permutando AR dicereturl dicet aliquis M 10 novandol permutando AR 13 cf. Quint. 1.5 14 quos auctores, quos poetas, quos oratores M quos auctores et poetas R 15 Livium] Laelium M 27 Sequitur nunc ut pauca de exercitatione dicam. 8i volumus ergo nos exerceri, eonsideremus circumstantias quae maxime ad hoc requiruntur. Hae quid em sunt in quo, cum quo, quando, quomodo, quantum. Dieo primo in quo conveniat nos exerceri, et dico in illis quae sunt propinquiora 5 grammaticae. Loquor ill is qui sunt novi in hac arte et qui student hanc artem assequi, qui primo recedunt a studiis grammaticae et statim huic studio traduntur ut primo discamus narrare fabulas quae sunt 'in Ovidio et quomodo vellemus narrare. Post has videamus quomodo narremus argumentum aliquod, puta Terenti comici poetae vel alicuius tragici poetae, ulterius 10 aliquam historiam, et sic procedendo. Cum quo: dico cum homine benivolo et grato. Quando: puta considerando tempus debitum et horam, videlicet, si scriberemus homini irato, sollieito curis, famelico ante comestionem, non acciperet epistolas nostras nec audiret libenter. Expectandum ergo tempus in quo sit recreatus et voluntate bona, tunc libentius audiet. Quomodo: 15 oportet enim diligenter eonsiderare quomodo ad hominem superbum et arrogantem seribamus et quomodo ad hominem clementem ac pium, et sicut sunt diversae hominum naturae ita nos accommodare. Quantum: non enim debemus ad fastidium scribere, vel nostrum, vel audientium sive legentium, sed omnia temperare debita cum ratione. Considerandum est primum cuius rei gratia. 4 nobis eonveniat AR dieo in ••• Loquor~. R 5 post Loquor add. tantum A 10 hominel huic R 12 sollicito ••• curisl pollieito multis et R 13 nostras ~. R ne ARM libenterl aliquem cum eo 10qui volentem ARM 14 reereatus ••• audietl bone rationis et voluntatis, et tunc videbit libentius et auscultabit dicentes ARM 15 post enim add. laute et R 16 mitem et clementem ARM post et ~. sic ARM post sunt add. nam sunt M 17 ita ••• accommodare ~. ARM ad ••• primum] tantum scribere quod generet fastidium. Primo nobis quantum ad laborem, dehinc legentibus, sed temperate quantum sufficit et cum debita ratione. Debemus etiam considerare ARM Notes to Appendix 1. Our texts of Seneca do not mention "echo", but Barzizza knew it as a variant for "ex quo" at Epistolae morales 84.8, as his commentary on the passage indicates: "Ex guo, id est, ex quali sententia, vel echo. Echo est vocis reflexio quae causatur ex reverberatione facta in locis concavis, de qua fabulose 28 dicitur •••• Adducitur autem hic a Seneca ut illos comparet echo qui praecise aliena dicta referunt et in eadem forma nihil de suo penitus adicientes" (Naples, Biblioteca Nazionale, Vindob. lat. 51, f. 118v; Vatican City, Urb. lat. 218, f. 132). 2. Nowhere does Quintilian say exactly this. When discussing which authors a beginning student should read, he expresses the opinion that one should always read the best: "Ego optimos quidem et statim et semper, sed tamen eorum candidissimum quemque et maxime expositum velim, ut Livium a pueris magis quam Sallustium (et hic historiae maior est auctor, ad quem tamen intellegendum iam profectu opus sit). Cicerp, ut mihi quidem videtur, et iucundus incipientibus quoque et apertus est satis, nec prodesse tantum sed etiam amari potest" (2.5.19-20).

Attached Files

Published - HumsWP-0054.pdf

Files

HumsWP-0054.pdf
Files (1.0 MB)
Name Size Download all
md5:8de7926148b19f86db2abf0014ca412e
1.0 MB Preview Download

Additional details

Created:
August 19, 2023
Modified:
January 12, 2024